Κοσμική «καραμπόλα» στον αστερισμό του Νότιου Ιχθύ: Το Hubble κατέγραψε συγκρούσεις αστεροειδών

Σε μια μοναδική ανακάλυψη για τον τρόπο σχηματισμού και εξέλιξης των πλανητών προχώρησαν αστρονόμοι χρησιμοποιώντας το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Hubble της NASA .

Για πρώτη φορά, η επιστημονική κοινότητα κατέγραψε εικόνες από καταστροφικές συγκρούσεις αστεροειδών σε ένα άλλο πλανητικό σύστημα, προσφέροντας νέα δεδομένα για το κοντινό άστρο Fomalhaut, το οποίο απέχει 25 έτη φωτός από τη Γη.

Η σχετική μελέτη δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο έγκριτο περιοδικό Science.

Από «πλανήτης»... νέφος σκόνης

Ο Fomalhaut, ένας από τους λαμπρότερους αστέρες του νυχτερινού ουρανού στον αστερισμό του Νότιου Ιχθύ, έχει προσελκύσει εδώ και χρόνια το ενδιαφέρον λόγω των φωτεινών δακτυλίων σκόνης που τον περιβάλλουν. Η νέα έρευνα όμως ανατρέπει παλαιότερες εκτιμήσεις:

Το μυστήριο του Fomalhaut b: Το 2008 είχε αναφερθεί η ανίχνευση ενός εξωπλανήτη, ο οποίος πλέον αποδεικνύεται ότι είναι ένα νέφος σκόνης (Fomalhaut cs1) που προέκυψε από σύγκρουση πλανητοειδών.

Η εμφάνιση του cs2: Οι νέες εικόνες του Hubble αποκάλυψαν ένα δεύτερο φωτεινό σημείο στην ίδια περιοχή, το Fomalhaut cs2, το οποίο ερμηνεύεται επίσης ως νέφος θραυσμάτων από τη βίαιη σύγκρουση δύο μεγάλων σωμάτων.

Μια «ζωντανή» ανακάλυψη: Το νέο αυτό σημείο απουσίαζε από όλες τις προηγούμενες εικόνες του Hubble, πράγμα που σημαίνει ότι οι επιστήμονες έγιναν μάρτυρες του γεγονότος σχεδόν σε πραγματικό χρόνο.

Η ελληνική υπογραφή στην έρευνα

Επικεφαλής ερευνητής της μελέτης είναι ο Παύλος Κάλας, καθηγητής στο Τμήμα Αστρονομίας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Berkeley και συνεργαζόμενος Ερευνητής στο Ινστιτούτο Αστροφυσικής του ΙΤΕ.

«Αυτή είναι σίγουρα η πρώτη φορά που βλέπω ένα σημείο φωτός να εμφανίζεται από το πουθενά σε ένα εξωπλανητικό σύστημα», δήλωσε ο καθ. Κάλας, χαρακτηρίζοντας το γεγονός «καταπληκτικό».

Η διπλή ιδιότητα του κ. Κάλας ενισχύει άμεσα τη διεθνή παρουσία του Ινστιτούτου Αστροφυσικής του ΙΤΕ σε κορυφαίες αστρονομικές ανακαλύψεις.

Ένα επιστημονικό μυστήριο 20 ετών

Το γεγονός ότι δύο τόσο σπάνια φαινόμενα ανιχνεύτηκαν στον ίδιο χώρο μέσα σε μόλις δύο δεκαετίες αποτελεί αίνιγμα για τους επιστήμονες.

Συχνότητα συγκρούσεων: Ενώ παλαιότερες θεωρίες υποστήριζαν ότι μια τέτοια σύγκρουση συμβαίνει κάθε 100.000 χρόνια, στο σύστημα του Fomalhaut καταγράφηκαν δύο μέσα σε 20 χρόνια.

Πληθυσμός αντικειμένων: Οι ερευνητές εκτιμούν ότι τα σώματα που συγκρούστηκαν είχαν μέγεθος 30 χιλιομέτρων και ότι στο σύστημα περιφέρονται περίπου 300 εκατομμύρια παρόμοια αντικείμενα.

Θέση: Τα νέφη cs1 και cs2 βρίσκονται εντυπωσιακά κοντά το ένα στο άλλο, κατά μήκος του εσωτερικού τμήματος του εξωτερικού δίσκου θραυσμάτων.

Προειδοποίηση για το μέλλον και το James Webb

Η παροδική φύση αυτών των φαινομένων δημιουργεί προκλήσεις για τις μελλοντικές αποστολές, καθώς τέτοια νέφη σκόνης μπορούν εύκολα να συγχέονται με πραγματικούς πλανήτες. «Το Fomalhaut cs2 μοιάζει ακριβώς με έναν εξωηλιακό πλανήτη που αντανακλά το φως του άστρου του», προειδοποιεί ο καθ. Κάλας.

Οι αστρονόμοι έχουν ήδη εξασφαλίσει επιπλέον χρόνο παρατήρησης με το Hubble, ενώ προγραμματίζονται παρατηρήσεις και με το Διαστημικό Τηλεσκόπιο James Webb. Στόχος είναι η μελέτη της σύστασης των κόκκων σκόνης και η διερεύνηση της πιθανής ύπαρξης παγωμένου νερού στο νέφος.